کاربردروش مونته سوری در آموزش کودکان پیش دبستان

ارتباط با دنیای بیرون از محیط مهد کودک و مراکزآموزشی و پیش دبستانی معمولاً به خاطر آسیب پذیری کودکان، سن کم، ، خطر تصادفهای رانندگی و پرهیز از نگرانی والدین بسیارمحدود است و معمولا به گردشی در پارک مجاور مرکز آموزشی ختم می گردد.این نوع برخورد و کار با کودکان حدودنیم قرن پیش توسط اساتید بزرگ تعلیم و تربیت مانند فروبل، پستالوزی، دکردلی و مونته سوری که از پیشروان مکتب فعال در آموزش و پرورش محسوب می گردند مورد انتقاد قرار گرفت. این مربیان با تأکید بر اهمیت دوران کودکی در شکل گیری شخصیت، روشهای تربیتی مبتنی بر روانشناسی کودک ارائه نمودند و روشهایی آنها الهام بخش معلمان و مسئولین آموزش و پرورش کودکان در سراسر دنیا بوده است.

در خانواده‌ای مرفه در ایتالیابه دنیا آمد و در زمانی که دختران اجازهٔ تحصیلات دانشگاهی نداشتند به دانشکدهٔ پزشکی رفت و نخستین دختری بود که در ایتالیا پزشک شد. چون بسیاری از بیمارستان‌ها و مراکز درمانی و بهداشتی حاضر به استخدام او نبودند ناچار شد سرپرستی یکی از مراکز کودکان معلول و بیمار را بپذیرد. کار او به عنوان یک پزشک دستیار در کلینیک روان پزشکی کودکان سبب شد به کار با کودکان دچار اختلال و ناتوانی علاقمند شود . او در حین کار متوجه اشکالات برنامه‌های آموزشی و تربیتی کودکان شد و دریافت که فرصت آزاد برای تجربه کردن به آنان داده نمی‌شود. چون علاقه داشت در این زمینه کاری انجام دهد به دانشگاه بازگست و در رشتهٔ تعلیم و تربیت و جامعه‌شناسی تحصیل کرد و با الگوها و روش‌های آموزشی آشنا شد.سپس به جای برنامه‌های آموزشی موجود، الگوی جدیدی برای بچه‌ها ارائه داد.از نظر مونته سوری مشکلات ذهنی قبل از هر چیز یک مساله ی آموزشی بود، نه پزشکی.تجربیات موفقیت آمیز دکتر مونته سوری با کودکان بیمار سبب شد اقدام به تربیت مربی آموزش استثنایی کند. پـس از آن دکتر مونته سوری کار خودرابا کودکان خیابانـی عادی که در محلات بسیـــار فقیــر نشیـــن و خرابه های شهر رم زندگی می کـردنـد ، آغاز نمود و به کار بر اساس روش و فلسفه خود دراین مراکز ادامه داد . موفقیت های او سبب جلب توجه جهان و شهرت او در نظام تعلیم و تربیت آن زمان شد و سه جایزه صلح نوبل را به خود اختصاص داد .

اصول روش مونته سوری
روش آموزشی مونته سوری ابتدا برای آموزش کودکان استثنایی و با هدف آموزش زودهنگام خردسالان ابداع شد . وی بر چند اصل تاکید داشت:

• احترام به کودک به عنوان یک فرد
• آگاهی از روند رشد کودک و این که کودک بسیار دقیق و حساس مشاهده شود
• توجه به این نکته که بازی کودک، کار کودک است.

برنامه ی آموزشی مونته سوری بر روی پنج سطح متمرکز می شود:
۱ – زندگی عملی
۲- فراگیری آگاهانه به وسیله ی حس ها
۳- هنر تکلم
۴- ریاضیات و شناخت محیط
۵- موضوع فرهنگی

زندگی عملی
در زندگی عملی کودک می آموزد چگونه از عهده کارهای شخصی و فعالیتهای روزمره زندگی (ADL) خود بر آید . چگونه بند کفش هایش را ببندد. کتش را بپوشد، پیش غذایش را آماده کند و بخورد و بدون کمک دیگران به دست شویی برود و بدون ریخت و پاش خودش را تمیز کند.

فراگیری آگاهانه به وسیله ی حس ها
دکتر مونته سوری مشاهده کرد کودکان مراحل حسی متفاوتی را می گذرانند که در طی آن مراحل، آمادگی بسیاری برای دریافت مهارت های ویژه یادگیری دارند. او اهمیت توسعه ی این حس ها را در سنین ۲-۶ سالگی خاطر نشان کرد. در این سال ها کودک تمایل دارد از حواس خود استفاده کرده و آن ها را کامل کند.از این رو مواد آموزشی کودکان به گونه ای طراحی می شوند که کودک به وسیله ی آن ها، دیدن، لمس کردن، حس کردن، شنیدن و حرکت را بیاموزند.

هنر تکلم
زبان مساله ی حیاتی بشر است. کودکان با توجه به استعدادبه کشف و جست و جو می پردازند. کودکان تشویق می شوند افکار خود را به شکل شفاهی بیان کنند. آن ها می آموزند حرف ها را با نشانه گذاری از هم تمیز دهند و به همین شیوه در خواندن، هجا کردن قواعد و مهارت های خوش نویسی پیشرفت می کنند. نوشتن را در صورتی که خسته کننده نباشد، می آموزند. نتیجه‌ی این کار خواندن است. کودکان هرگز روزی را که نمی توانستند بخوانند و بنویسند، به خاطر نمی‌آورند.

ریاضیات و شناخت محیط(زمین)
کودکان یاد می گیرند چیزهای پیش رویشان را بشمارند تا بعدها بتوانند اشیاء سخت و جامد مانند مهره های رنگی را شمارش کنند. برای مثال برای آموزش اعداد از ۱۰- ۲۰ گروه مهره های طلایی ده تایی و برای نمایش ۹-۱ مهره های تکی وجود دارد. بدین ترتیب عدد ۱۱ را با یک مهره ی طلایی ۱۰تایی و یک مهره ی ۱ نشان می دهند. این نکته برای بسیاری از کودکان کم توان ذهنی و دچار اختلالات رشدی می تواند مفید باشد.

موضوع فرهنگی
کودکان درباره ی کشورهای دیگر می آموزند . هم چنین حیوانات و چگونگی زیست آن ها را بررسی می کنند . زمان، تاریخ، موسیقی و سایر علوم از موضوعات فراگیری است.